donderdag 9 april 2009

Plus ça change...


Het zou nog wel eens kunnen werken ook, die strategie. Ik heb de afgelopen dagen met allerlei 'uitvoerders' gesproken, van een professor aan de Cairo University die social profiling kan uitvoeren, tot programmamakers en edutainment providers (en dat heet ook echt zo, zelfs in het Arabisch!) Heel profi allemaal en leuk om mee te sparren. Al was het maar vanwege de alom aanwezige kritische grondtoon; ik word met veel egards behandeld, maar moet niet verwachten dat een social scientist voor de regering onwelgevallige resultaten uit interviews onder het vloerkleed schuift (aldus een strengkijkende professor), dan wel dat testimonials vervaardigt door de programmamaker de echte issues uit de weg gaan. Met als voorbeeld een indringend door jongeren gemaakte documentaire over vrouwenbesnijdenis in Upper Egypt. Yuck! En ze maken er nog raps over ook. Maar de boodschap komt wel aan, de makers hebben er internationale prijzen mee gewonnen, en heel Egypte schijnt er naar te kijken.

Over rappen gesproken, dat leidde bij ondergetekende tot enige bevreemding gisteravond. Een van de plaatsen waar ik al sinds 20 jaar een snelle hap nuttig is het onvolprezen Hardee's, een soort inheemse McDonalds met een verrassend goede 'chicken-jalanpenopepperburger'. Een plek waar je als vrouw in alle rust kan eten, doen heel wat Egyptische dames ook, dan wel met je prille vriendje milkshakes kan nuttigen. Onder dreunende hiphopklanken. Al kauwend luisterde ik eens wat beter, en beluisterde onversneden teksten over 'Bitches, Ho's' en wat de artiest met deze dames in welke positie en met welke frequentie dacht te gaan doen. Nou bloos ik niet snel, maar hier stond zelfs ik wel van te kijken. Al die keurig gesluierde mevrouwen echter niet, terwijl ik er vergif op durf in te nemen dat ze het prima kunnen verstaan. Aan de andere kant, een hoofddoek heeft weinig tot niets te maken met preutsheid, met dames onder elkaar word je binnen vijf minuten volkomen gefileerd over je liefdesleven. Ik ben er sowieso achter waarom zoveel meer vrouwen dan vroeger een hoofddoek dragen hier. Vergeet druk van de omgeving, hernieuwde Islamisering, benauwdheid over de reputatie. Het staat ze gewoon prachtig. Al die soepel vallende stoffen, mooie designs, color coordinated ensembles; je wordt er als vrouw bepaald niet minder sexy van.

...plus c'est la même chose.
En temidden van al deze culturele verwildering heb ik mijn ankerpunt hervonden. Een ding blijkt overal hetzelfde. Heeft het een superhippe bril, gegelde krullen, een overhemd met te brede strepen en een das met oversizede knoop? Het is een Snelle Reclame Jongen! Van Amsterdamse Grachtengordel tot Torenflat aan de Nijl, het voert je designerkoffie, parkeert je in net iets te diepe fauteuils naast een onduidelijk maar ongetwijfeld kapitaalverslindend kunstwerk en haalt vervolgens ruim anderhalf uur alles uit de kast om je te overtuigen dat jij zijn Droomklant bent en Hij Jouw Diepste Verlangens gaat waarmaken. Je kan het ook overdrijven, dat pitchen. Heba, met wie ik de afgelopen dagen ben opgetrokken omdat Khaled naar cursus is, en ik blijven giechelend in de lobby achter, wachtend op de chauffeur. En vinden gedeelde interesses in bitchen op mannen in het algemeen, en die van ons in het bijzonder. Die van haar kan helemaal niet koken, die van mij wel, maar die weigert weer zijn eigen overhemden te strijken. Hopeloos. Die mooie jongens boven vond ze helemaal niets en ik was er ook niet zo van onder de indruk. Zusters in het communicatievak, we nemen met veel geknuffel en uitruil van kaartjes afscheid van elkaar. Ze hoopt dat ik snel terug kom. En dat hoop ik ook!

maandag 6 april 2009

Terug in Cairo

Voor alle lezers die ademloos in afwachting waren van het 'landen' van de strategie, het is goed gegaan. Met heftige discussies over de impact en de reikwijdte van de boodschap, dat wel. Is de boodschap nu dat de watervoorraad in Egypte in 2017 echt ontoereikend is, of niet? En dat dit impliceert dat, bij voortgang op de huidige weg, bijvoorbeeld 40 % van de boeren naar een andere bron van inkomsten op zoek moeten? Of neem je bestaande waterrechten als vertrekpunt, en probeer je die te garanderen en veilig te stellen? Khaled vat het bondig samen met: "every year we take far more water from lake Nasser than is allowed. This is like plundering your saving account, while you know that you will need the money in the future. We are living on borrowed time". Tegelijkertijd weten we dat té hard roepen slechts tot ontheffing uit je functie leidt. Hmmm.

De awareness strategy, als instrumentarium, kan de achterliggende problemen natuurlijk niet oplossen, maar biedt wel een framework om te communiceren over datgene waarover gecommuniceerd moet worden. En het is plezierig om te zien hoe snel er intussen geschakeld wordt, ik heb vandaag een werksessie met - louter dames! - de staf van Khaled gehad om te zien hoe we het plan geimplementeerd kunnen krijgen. Iman gaat een actieplan maken voor onze belangrijkste pilot, met Hilwa ga ik morgen naar de University of Cairo om de stakeholderanalyse en een monitoringssysteem bedacht te krijgen, we gaan met televisiemaatschappijen onderhandelen etc. Productie van middelen? Dat doen de dames zelf, en dat doen ze helemaal niet slecht. Daar ik net de afgelopen weken zelf met stoom en kokend water, met mijn 'eigen' dames, middelen heb zitten knutselen, kan ik me weer geheel in hun rol verplaatsen. Misschien moet ik Kim maar eens aan Hilwa knopen; Hilwa maakt films, Kim maakt presentaties, moet goed gaan!

Onderdeel van een panelmeeting als die van gisteren is het uitgebreid uitwisselen van beleefdheden. Heel Egyptisch,wee je gebeente als je niet iedereen bedankt, en specifiek benoemd wat ieders unieke bijdrage was. Heeft op zich wel iets, wij botte Nederlanders doen dat vaak te weinig. Al dat bewierroken krijgt natuurlijk soms wel een wat ritueel karakter. Maar met Khaled's commentaar op mijn bijdrage was ik oprecht blij; hij verhaalde van mijn ontmoeting met de Imams in januari. In zijn woorden: "I was a bit worried about this meeting with the Imams (met veelbetekenende blik op mijn olijke gestalte). But I had to leave the room, and when I returned, I heard laughter! They were making jokes together. And then I knew Martina was the right person for the job, only a real communication expert knows how to breach these kind of gaps". Waarmee mijn (verjaar)dag weer goed was.

zaterdag 4 april 2009

And she's back...


... en het is nog surrealistischer dan de vorige keer. Ten eerste, omdat van het ene op het andere moment Abu Zeid, de minister van de MWRI, uit zijn functie ontheven is. Zoals dat gaat in Egypte, weet niemand precies waarom, maar de wandelgangen willen dat het een combinatie was van teveel 'awareness raising' over het ministerie van Landbouw (dat beduidend machtiger is), en niet genoeg tanden laten zien in de Nile Basin. Iedereen ten departemente is zoekende, want wat betekent dit voor de gevestigde positie? Het feit dat de nieuwe man bijvoorbeeld in één klap vijftien dienstauto's heeft teruggehaald bij één programma, lijkt er op te wijzen dat deze nieuwe bezem zijn eigen variant van Stormvast aan het uitvoeren is. Mijn compaan, Dr. Khaled, glimlacht zijn sfinxenlach, en zegt, 'Jahni, Martina, you know old Egyptian tradition. When new Pharao comes, he erases the names and faces of all his predecessors. We must make sure we are not the name of the old Pharao.' En zo is het. We gaan het meemaken, morgen mogen we de strategie aan de Nieuwe Pharao voorleggen. Nou maar hopen dat de krokodillen goed geluncht hebben.


Want dat is het tweede 'out of it' element. Begon ik al een licht surrealistisch gevoel te krijgen toen ik gisteravond in een volkomen megalomaan zwart-met-goud-en-interne-palmen-van-10-meter-hoog glim paleis zat te borrelen met mijn oude bazin, voormalig stas Monique de Vries, nu blog ik vanuit een soort Agatha Christie radarboot op de Nijl. Die afgemeerd ligt pal tegenover de tempels van Luxor. Waar je, dankzij de credietcrisis, een kanon kan afschieten; er liggen hier tientallen van die drijvende paleizen, en geen toerist te bekennen. Monique en ik gaan wandelen met de Nederlandse ambassadeur, Susan Blankhart. Die wel zin heeft om die tempels na het diner van binnen te bekijken. En dus haar 'magic pas' trekt, waardoor wij moeiteloos langs de bewakingkomen. 'Susan', sist haar tienerdochter, 'de laatste keer dat je dat deed, kregen we een stel bodyguards waar we vervolgens niet meer van af kwamen'. Maar, het komt goed, want in het hart van de tempels wordt een soort multi-media sound and light show opgezet. 'WELCOME TO EGYPT, LAND OF CIVILISATION' boomed het met 200 decibel. Met, zie ik het goed, allemaal voetballen, en een soort dansende pluche mascotte met de beroemde dubbele pharaokroon. Enig navragen leert dat hier morgen de lootjes getrokken worden voor het wereldkampioenschap jeugdvoetbal. Dochter blij, het miechelt van de hippe, coole knullen. Ik ga mijn jaren voelen (ik word niet voor niets morgen drie-en-veertig), en besluit dat ik deze combinatie van indrukken ga verruilen voor mijn eigen versie van über hip: ik ga skypen met mijn wederhelft. Want natuurlijk heeft een beetje Nile Cruise Schip tegenwoordig internet...

dinsdag 20 januari 2009

Vuile handen of applaus?

De apotheose is een feit. Ik heb vanmorgen de conceptstrategie aan de ministeriele top mogen presenteren, en deze werd zeer gunstig ontvangen. Samia tevreden, Khaled tevreden, Magdy tevreden. En ik ook, natuurlijk. Maar de vraag blijft wel, en dat was ook het belangrijkste punt van discussie, hoe krijgen we het waterbewustzijn bij de collega departementen op de agenda? Hoe prik je door de beleefdheden en de holle frasen heen, en zorg je dat andere departementen werkelijk gaan doen wat ze geacht worden te doen om de onderliggende problemen aan te pakken? Zelfs het feit dat het waterbeleid nu, omdat het een kwestie van ' national security' is geworden, voldoende geld krijgt, is geen garantie voor succes. Want dan dreigen andere departementen achterover te leunen, en vrolijk te roepen ' nu hebben jullie geld, en nu zijn de problemen nog niet opgelost' . Zit ook weer een afbreukrisico in. De vraag is natuurlijk ook in hoeverre die andere departementen in staat zijn om in de korte tijd die er is, duurzaam zaken aan te pakken. Die zitten in hun eigen spagaat.

Ik heb na afloop van de ' wrap up' overleg gehad met de implementatiedeskundigen van het departement. Uiterst interessant, mede in het licht van het boek dat Harm Albert en ik over dit onderwerp aan het schrijven zijn. En een verhitte discussie gevoerd met een Britse expert. Die zich uiterst geirriteerd afvroeg waarom ik het nodig vind mensen te wijzen op het feit dat ze hun omgeving vervuilen, als ze elke dag kniediep in rioolwater staan. Welke awareness denk ik precies te gaan raisen? Mensen zien het probleem echt wel maar er zijn geen oplossingen. Nou ja, die zijn er wel, maar niet als het alleen lucratief is om rioolwaterzuiveringsinstallaties te bouwen, maar je er alleen maar geld op toelegt als je ze in gebruik hebt. En je rioolwaterzuivering vervolgens privatiseert. Dan krijg je zeven zuiveringen op een rij die niets staan te doen. Ik probeer hem uit te leggen dat je met campagnes en voorlichting ook aan empowerment doet, en je het feit dat er publieke aandacht voor een onderwerp is, als breekijzer kan gebruiken om machthebbers onder druk te zetten. Hij gelooft me niet. En dan word ik boos, voor het eerst. Wat moet ik dan doen, vraag ik. Beloven dat ik met communicatie alle problemen oplos, als ik maar de goede boodschap weet te bedenken? Of de opdracht terug geven? 'So you become part of the problem' , vindt Stephen. Nou zie ik hem ook niet zijn opdracht teruggeven, maar dat is flauw. Natuurlijk moet je je als adviseur afvragen of je inderdaad niet 'part of the problem' wordt. Campagnes, zeker als ze slechts aan de oppervlakte van de nationale media blijven (overigens niet mijn bedoeling) hebben altijd een risico dat ze slechts grondmist en egostrelerij voor machtshebbers opleveren.

Maar als ik de balans opmaak, vertrouw ik toch maar op het gezond verstand en de drive van de mensen met wie ik de afgelopen 12 dagen gewerkt heb. Iedere vorm van beleidsimplementatie is de ' art of muddling through' , soms tegen beter weten in. En hoewel je weet dat de wereld niet maakbaar is, je eigenlijk maar heel weinig kan doen, en chaos de norm is, niet de uitzondering, zal je als beleidsmens toch maar moeten vertrouwen dat het helpt wat je doet. Ergens. Ooit. Omdat het alternatief is het moede hoofd in de schoot leggen, en daar is nog niet iemand iets mee opgeschoten. ' On this happy note' ga ik morgenochtend vroeg het vliegtuig terug naar Nederland nemen. Wordt vervolgd in april!

maandag 19 januari 2009

Een Egyptische zedenschets


We naderen het einde van de 'mission', en we hebben ons met het hele team vandaag opgesloten in het APP hoofdkwartier. Opgerolde mouwen, verhitte koppen, werken aan de contouren van het advies. Een 'brown paper session' zouden we dat in ons consultancy jargon noemen, vernoemd naar het bruine pakpapier dat ooit de wanden sierde, en waarop we alle hoofdlijnen van een advies kalkten. Nu moet gesproken kunnen worden over de duiding van wat we gezien hebben, de juiste combi van tact en stevigheid in advisering, de manier om politici gecommitteerd te krijgen. Onder elkaar moeten we het eens én oneens kunnen zijn. Magdy constateerde net dat het fijn vechten is met mij. Ik zal het maar als compliment beschouwen.


Hetgeen mij tot filosoferen aanzet over omgangsvormen en culturele verschillen. Ik vaar, bij gebrek aan beter, blind op mijn intuïtie, die mij leert dat individuele eigenaardigheden veel bepalender zijn in het menselijk verkeer dan culturele verschillen. Als ik lol heb met Magdy, of dezelfde kant uitdenk als Khaled, doen we dat als bevriende collega's onder elkaar. Dus de discussies voer ik ook gewoon als Martine, en niet als Nederlandse Consultant, of Westerse Vrouw.


Bovendien, mensen zijn mensen, waar je ze ook tegenkomt. Een constatering die ik gisteren ook trok, in een zeer verhelderend gesprek met Dr Iman el-Bastawisi, professor in de Culturele Antropologie aan de Universiteit van Caïro. Alweer een vreselijk leuke vrouw, die mij inwijdde in de wereld der Bedoeïnen. Een doelgroep die ook in de strategie moet, maar die lastig even te bezoeken zijn. Opgesloten in de Sinaï als ze zitten. Als er toch ergens van nature mensen wijs met water moeten zijn, zijn het deze woestijn nomaden. Maar, helaas. De Sinaï is een te ontwikkelen gebied volgens de regering, er vindt veel interne migratie van 'Nile Valley Dwellers' die kant uit plaats. En het is een gebied dat ontdekt is door het toerisme. Resultaat: ook Bedoeïnen komen in contact met global idealen over vooruitgang en status. Dus waar vrouwen zich vroeger ceremonieel wisten te wassen in het equivalent van één Arabisch koffiekopje water, wil ieder gezin nu gewoon een badkamer met stromend water. Lastig, midden in de woestijn, kost een hoop grondwater dat je vervolgens voorgoed kwijt bent. Al brainstormend over een zinnige boodschap, vraag ik Iman of die Bedoeïnen niet aan te spreken op hun trots en hun tradities. 'Ya salaam, natuurlijk', zegt ze. Ze zijn hartstikke trots op hun kamelen en hun eigen gebruiken. Maar dat betekent nog niet dat ze midden in de nacht hun huis uitwillen om ergens achter een struik te gaan piesen. En geef ze eens ongelijk, daar zouden jij en ik ook geen zin in hebben. Mensen zijn mensen.


Maar soms bereik je toch ineens een echte culturele barrière. Voor Egyptenaren is er geen strikt onderscheid tussen zakelijk en privé, ik ben er al aan gewend in ieder gesprek te vertellen wat mijn huwelijkse status is, hoeveel kinderen ik heb, wat mijn familie doet. Khaled had daar duidelijk op zitten broeden, en wilde nu wel eens weten hoe oud mijn dochter Nina eigenlijk is. Bijna zes. Wat, zo jong nog? Uh, ja, in Nederland krijgen we vaak wat later kinderen. Ah, en waar is Nina dan nu, bij mijn moeder? Nou nee, bij haar vader. En voor het eerst valt het hele gezelschap geschokt stil. Wat ze zich ook kunnen voorstellen, dat je als man in je eentje voor een jong kind zorgt, dat niet. 'A girl that age needs her mother'. zegt Khaled streng. Dus Take, misschien is het tijd voor een eigen mannen-onder-elkaar mission?

zondag 18 januari 2009

Prijsvraag van de week


Ik daag mijn lezers uit. Kijk eens goed naar bijgaande foto, genomen door yours truely gisteren in de West Delta. Dit is wat men bij de dorpen uit een gemiddeld kanaal vist. Tot dusver bleef het vraagstuk van vervuiling nog redelijk abstract voor mij. Iedereen vertelt wel dat met name in de dorpen mensen hun vuilnis in het kanaal gooien. Maar je moet het zien om het te geloven. En tot je door te laten dringen dat al dat vuil in het kanaal geflikkerd wordt omdat er geen vuilophaaldienst is. Gewoon, niets. Net zo min als dat rioolwater behandeld wordt, voordat het in het watersysteem belandt. Men slaat een afvalpijp de grond in, en een waterpomp een aantal meter verderop. Officieel moet hier 30 meter tussen zitten, maar in de praktijk blijkt dat vaak onhaalbaar. Dus drinken mensen water uit hetzelfde systeem waarop ze lozen. Net zoals kindjes badderen tussen de vuilniszakken. Eng. Ibrahim, mijn gids, was te gegeneerd over deze praktijk om mij er een foto van te laten maken, anders had ik die hier laten zien. Ik denk aan de brave voorlichtingcampagnes uit Nederland, die oproepen om bijvoorbeeld Rotterdam 'schoon, heel en veilig' te houden, of de 'stations schoon'. Natuurlijk, ook wij hebben problemen met verloedering, vuil op straat en graffiti, maar er is sinds het begin van de vorige eeuw ook een uitstekend werkend systeem van vuilophaaldiensten, riolering, basale hygiëne. Dat ontbreekt in hele delen van Egypte.

Dus, de prijsvraag. Ontwikkel een geloofwaardige voorlichtingsboodschap voor de mensen in deze dorpen. Eentje die niet tot gehoon of ongeloof leidt. Prijs: eervolle vermelding in de strategie. Nog nasputterend deel ik mijn inzichten vandaag met Khaled. En ontdek weer een nieuwe kant aan het institutionele leven in Egypte. Natuurlijk heeft Khaled zich ook al over dit probleem gebogen, en geprobeerd binnen zijn beperkte mogelijkheden een zinnige brochure te ontwikkelen. Waarin hij mensen aanraadt om bijvoorbeeld het vuil zelf centraal te verzamelen, en eens per week met een gezamenlijke gefinancierde vrachtauto naar de vuilstort (want die zijn er wel) ergens in de buurt te brengen. Of vuilnis dicht bij huis te recyclen, dan wel te verbranden. Mocht niet. Mocht niet? Nee, die brochure mocht niet. Het 'Ministry of Housing' heeft namelijk een Masterplan, om heel Egypte van vuilverwerking en riolering te voorzien. Dit Masterplan gaat eerst uitgevoerd worden, en zeikerige brochures van een ander departement worden niet gewaardeerd. Een snelle rekensom leerde Khaled dat het nog zestig jaar duurt voordat alle dorpen in Egypte daadwerkelijk gemoderniseerd zijn. Amai.

Aan de ene kant vervullen dit soort verhalen me met verontwaardiging en grote zorg. Tegelijkertijd gaat dit wel ergens over. En ik constateer, tot mijn verrassing, dat Egypte voor sociale wetenschappers als ondergetekende een zelfde type uitdaging vormt als voor onze ingenieurs. Hier moet nog aan basale voorzieningen gebouwd worden, hier kan je Grootse Werken verrichten. En voorlichting, zelfs op het niveau van de door mij vaak gehoonde feestjes en foldertjes, kan hier een wereld van verschil maken. Voordat ik enge, neokoloniale trekjes begin te vertonen, realiseer ik me weer dat mijn rol natuurlijk een bescheiden is, want niemand weet zo goed wat Egyptenaren nodig hebben, als Egyptenaren zelf. Maar, zoals Khaled en ik sneaky glimlachend tegen elkaar bekennen, soms is het nodig dat een 'gezaghebbende buitenstaander' het belang van bepaalde maatregelen benadrukt. Khaled is bepaald niet gek, hij liet me vandaag vol trots zien dat ik de nationale kranten gehaald heb, dankzij een door hem verspreid persbericht. Een mini berichtje, maar ik sta wel in Al Ahram. Hetgeen betekent dat mijn adviezen straks niet zomaar te negeren zijn. En we misschien toch een stap verder in de goede richting komen.

donderdag 15 januari 2009

In the jungle, the mighty jungle, the lion sleeps tonight


Ik had avonturen in de jungle beloofd, en vond die zoals verwacht vooral binnen de heilige hallen van het ministerie. Vandaag Khaled Abu-Zeid ontmoet. Als spreekbuis van de NGO's. Regional Water Resources Program Manager van Cedare en Secretary General & Managing Director van het Egyptian Water Partnership. Yip, voor minder doet hij het niet. Een schoolvoorbeeld van een gepolijste Mediterrane man, in een smaakvol en zeer duur maatpak. En, zoals 'mijn' Khaled me nog haastig toesiste en de oplettende lezer allang geconstateerd heeft; de zoon van de minister. Laat de diplomatieke dans beginnen!


Eens te meer constateer ik dat wij Nederlanders daar niet goed in zijn. Althans, niet als je het vergelijkt met echte internationale 'Macher'. Wij staan internationaal bekend om het naïeve vertrouwen dat we hebben in het eigen gelijk. Je verzamelt de feiten, je presenteert ze in een overzichtelijk lijstje, en klaar! Beslissen maar. Vergaderen doen we met een agenda, ieder punt ronden we af met een besluit dat we opschrijven, en dan gaan we richting uitvoering. In de grote mensenwereld van het internationaal verkeer werkt het zo natuurlijk niet. Alle echte besluiten worden buiten de vergadering om genomen, naar presentaties van 'facts and figures' wordt beleefd geluisterd maar als je iets wil, telt wie je kent en wie je bent, niet wat je zegt.


Aan mij nu om aan Khaled II informatie te ontlokken over hoe er echt besluiten over onze awareness campagne genomen moeten worden. Als iemand dat immers weet, zou hij het moeten zijn. Hoe 'frame' ik onze strategie zodanig dat de machthebbers, om te beginnen Papa Abu-Zeid hier 'ja' tegen zeggen? Hoe krijgen we geld, hoe krijgen we mensen, hoe krijgen we een mandaat waar we wat mee kunnen? Rechtstreeks vragen kan niet, redeneren vanuit de inhoud is, zie boven, ook niet de meest handige optie. Maar hoe dan wel? We babbelen over koetjes en kameeltjes, ik vraag geïnteresseerd naar zijn werkzaamheden, ik probeer wat voorzichtige als-dan scenario's uit. Ik doe charmant tot ik er hoofdpijn van krijg en geen thee meer kan zien (zo schoon zijn die toiletten hier niet). Maar veel grip krijg ik niet op het gesprek. Als we op een gegeven moment 'hypothetische budgetten' bespreken, laat hij zich vriendelijk glimlachend ontvallen dat ik natuurlijk ook zijn slogan kan kopen, 'to save money'. Helaas, dan wint mijn vermaledijde demaskeerlust het van mijn tact en geduld, en val ik uit mijn rol met 'Special Price, one million Pound, because you are my friend...' Aanbiedingen die je op iedere toeristenmarkt de hele dag hoort, hier. Ik tref het echter, zijn geroutineerde glimlach wordt een aantal graden warmer, er wordt zowaar gegrinnikt. En, voor wat het waard is, blijkt hij vervolgens bereid om ook 'short term goals' met ons te bedenken die het waarschijnlijk goed gaan doen bij 'the powers that be'. Arme Khaled I haalt naast mij opgelucht adem. Toch blij dat mijn eerst volgende werkdag weer in het veld doorgebracht gaat worden. Lang leve de echte wildernis!